L'Amuravela 2006

Written by
Cesáreo Marqués Valle

Recited by
Cesáreo Marqués Valle

En el nombri de Jesús
y la Virgin Soberana,
vou ichar l’amuravela
comu San Pedro asperaba.

¡Ya tamus aquí outra vez!
¡Somus un añu más viayus!
peru a Tí …. ¿veuti igual?
¡paez que nun ti pasa el tiampu!
has de cuntami el secretu,
pa tar siampri así de guapu.
You de momentu, San Pedru,
vou filicitati el Santu,
propiamenti n’el miou nombri
ya tamián de lus pixuatus.
Istinsivu lu facemus
p’al compañeru San Pablu
ya pa San Pablín, lu mesmu,
que siampri aprovecha el saldu,
¡metéusi de sicultri
ya vei cabar siandu’l amu!
con prusición, bollu, vinu
ya lus bautizus del Cantu.
Menus mal que Tú, Patrón,
nunca fusti mal tomau,
pos sabis qu’aquí en Cuideiru
sos siampri el más venerau
ya de ti nus alcordamus
cuandu tamus apuraus,
tamián ti lu agradecemus
al venus binificiaus.
¡Sos el nuastru valedor
entre la tiarra ya’l Cialu!
asina que pa que teas
de lus socesus al tantu,
vou cuntati lus que hubu
a lu llargu d’esti añu.

Imprimarei comu siampri
po la mar, que ya lu nuastru,
las costeras, lus mareaxis,
las tormentas ya lus viantus.
¡De magar nun lu ricuardan!
nin tan siquiara lus viayus,
las mareas de palometa
qu’esti añu si garrarun,
¡desdi’l tiampu las puliantas!
cousa igual nunca la viamus,
pa m’idea San Pidrín,
qu’aquí tuvu la Tóu manu
ya foi l’agardicimiantu,
por golver tar prisidiandu
outra vez l’Amuravela,
comu facías antañu.
Si pasara en outru llau
dirían: ¡foi un milagru!
aquí nu i dan emportancia,
tiampu haberá pa queixanus
cuandu la ichemus en falta
ya n’el bolsu nu haiga cuartus.

La costera de mirluza,
tampoucu falló isti añu
nun foi todu lu abundanti
que nusoutrus disiamus,
foi … dixáramus… lu xustu,
¡pa que vamus a engañanus!
peru pa tar siampri asina
agora mesmu firmábamus.
Lu que fallou, el porcebi,
piquiñín ya inclusu iscasu,
lu mesmu i pasó a l’angula,
¡nun ti falu del tamañu!
qu’esta de sobra Tú sabis
que nun abulta ni un rabu.
Comu siampri lus japonesis
nus la quitaban de las manus,
pa que nun pasaran fami
lus prubinus isti añu,
mutivoi al nuasu Alcaldi
d’ir hasta allí a vesitallus
pa ofreceis “alga palmaria”
¿tarémuslus enfuyandu?
esu ¡ya ocla, Patrón!
¡hemus de ir p’al infiarnu!
comu is dea un riturcijón
ya cabin todus palmandu.

Comu ves, el añu foi
solamenti pa ir tirandu
ya siguimus co’l problema
d’aú van vender lus barcus,
d’estu, faleiti outras vecis,
nun vou siguir insistiandu,
cada unu co la concencia
faiga de so capa un sayu,
peru que si plizquin, antis
de prisumir de pixuatus.

De todas formas, la mar
ya nun ya lu qu’era antañu,
¿aú tan lus llobus de mar
que mitían miadu’n cuarpu?
¿nun tás enterau San Pedru
de la última del puablu?
a esas telis-novelas
andan todus enganchaus,
yo sei d’algún cirriburri
n’el bar de lus xubilaus
porqui viandu al “Frijulitu”
alguin nun taba callau,
asina ya todu, nun yá
de lu pior lu más malu,
pos húbulu qu’acortóu,
en’a llargada d’anzualus
pa golver prontu pa tiarra
ya vellu desde’l cumianzu,
que igual si pirdía algu
co’l capítulu imprimau,
de “Pasión de Gavilanis”
mijor será nun nombrallu,
que si ciscan la muyaris
y’acabámusla liandu.

Vamus a deixar la mar
ya falareiti del tiampu,
aquí nun si portóu mal
n’esta ucasión el iviarnu,
nun tuviamus temporalis
nin desgracias, ni hubu muartus,
pos co’l Fátima del Mar,
bian notamus la tóu manu
cuandu si quemóu enteru,
co lus mariñeirus diantru,
por suarti, Santu Patrón,
todus fuarun rescataus
ya gulviarun pa Cuideiru,
asustaus, sanus ya salvus.
Feixu fríu, esu sí,
ya tamián algu de viantu
procedenti del Atlánticu,
ya de huracanis, el rabu,
la cabeza, arrasóu
a lus nurtamiricanus,
primeiru foi el “Katrina”
ya “Rita” pa rimatallus,
you siampri mi priguntei….
¿saberás Tú contestallu?
poneis nombri de muyar,
¿tá rilacionau con algu?
o lu fan con rintintín
o si non ya con aciartu,
pos tantu una comu’l outru
siampri pasan arrasandu.

Lu mesmu qu’en Montarés
vian pasandu añu tras añu,
hay más cochis que prisonas
ya tamián algunus bárbarus
faciandu d’ algunas cousas
que dami nouxu cuntallu;
a la fiasta de Santana,
desde terremotus tiampus
con turtías ya empanadas,
acudimus lus pixuatus
ya pasabamuslu bian
peru siampri respetandu.

Cada ochu de sitiambri
comu si fuara un milagru,
la Virxin de Covadonga
surdi del agua n’el puartu,
llevámusla en prusición
co las gueitas ya cantandu
hasta la puarta la ilesia,
pa facei la misa diantru,
dispuás outra vez pa’l mualli
pa deixalla hasta outru añu
ya n’el Sabli, unas sardinas
a la plancha ripartiarun,
co la bibida incluida
pa touristas ya pixuatus,
que lus de la Cumisión,
muchu bian l’urganizarun
ya comu amás eran gratis
hasta lus platus llambiarun,
taba d’ asador Paulinu …
que paicía Argiñanu.
¡Esi día lus restoranis,
poucu negociu fixarun!

Pur fin Litizia y Filipi
dispuás de tar asperandu,
el trenta y unu d’utubri
una niñina tuviarun,
taban todus muy contentus
imprimando po lus gualus,
que la viarun ridundina
¡al menus esu dixárun!
tamián dicían que lloraba
ya dispuás ritificarun.
Siría que si asustóu,
cuandu viu al outru gualu
que entróu a vesitalla
llevandu’n tiastu n’a manu,
¿Qué pensaría la probi?
si soy yo, salgu curriandu.
Foi el bautizu en eneru
ya Leonor li punxarun,
Desdi Cuidieiru, Patrón,
solamenti i deseamus
que si crii con salú
ya que reini abondus añus,
(esu si Carod Rubira,
nun si enfota en ivitallu).

Nun piansis Tú, que tantu
engurullóu isti paisanu,
qu’en más d’una Cabalgata
lus Reis tuviarun temblandu,
n’a d’aqui n’hubu poblema
qu’ iban muy bian iscoltaus
de niñinus ya niñinas
de pastoris desfrazaus.
Lu que sí correu piligru
paemi foi la Misa ‘l Gallu
ya non por la pouca xanti
qu’ acudi a ella cada añu,
si non po la gripi aviar
que ya esa de lus páxarus,
había miadu a cuntagiu
ya’l Cura tuvu dudandu.

Vou a dati una nuticia
que lus papelis truxarun,
quiarin faer en Villamar
entre pisus ya adosaus
casi milenta viviandas,
¡Patrón! ¡esu ya un poblau!
que si llega a ser un fechu
tenemos lus días cuntaus,
cuandu empiaci a vinir xanti
ya ten todus habitaus,
la capital pa l’aldea.
¡Hemus de tar priparaus
por si vinianin de sicultri!
teneremus qu’ir pensandu
en pidili a Zapateru,
pa Cuideiru un “estatu”,
ascuchami bian, San Pedru,
Tú, Prisidenti’ l Gubiarnu,
en’ a Cuasta de Guaitus,
la frontera colocamus,
bandera, la que ta puasta
ya comu idioma, el pixuatu,
si somus nación o non…
el tiampu lu irá diciandu.

Asina igual cunsiguimus
el tener playa n’el puablu,
pos danus gatu por liabri
paemi tan pritindiandu.
Quiarin faer un puciquín
al final del puartu nuavu
ya incima, cobrar entrada
cuandu queramus bañanus,
pa facer estu, Patrón,
que nus deixin comu tamus,
la mar, sigui siandu nuastra
y’ amás aforramus cuartus.

D’ obras ya naguracionis
bian sirvius nus quedamus,
venu el Prisidenti Arecis
el día treci de marzu,
pa dar cumianzu a las obras
d’ un aula de lus pixuatus
ya d’ una depuradora
que paez talmenti un melagru,
pos cunviarti en agua llimpia
a la del cantarillau,
lus muilis, San Pidrín,
han murisi d’ esfamiaus.
En’a Cai obras tenemus
co’l empedrau llevantau,
pa ponei un pavimentu
de cementu porlanau,
ya ti diréi comu queda
cuandu lu vea tirminau.
Lu mesmu que n’a Ribera,
aú vas co lus demás Santus,
qu’ahora quedóunus d’adornu,
pos nun sobordan lus barcus,
anque unu piquiñín
de cementu colocarun,
co’l iscudu de Cuideiru
en coloris emprentau.
¿Visti’l puanti que tenemus
más guapu qu’el de Bilbau?
lu que tuvía nun m’ isplicu
¿porquei nun tá nagurau?
si tinía nombri ya todu
amás paicia acertau,
pos José Antoniu del Bustu
bian mirez ser ricordau.

Tampoucu quiaru ulvidar
al mélicu D. Ricardu,
muy apreciau ya quiriu,
que ta cuntigu n’el Cialu
¡yá tianis quian ti receti
ahora, si ti ponis malu!
Tamián ta pur’hi Mariñu,
pa guisati bonus platus,
fami nun vas a pasar,
¡esu puadu asigurallu!
Nun faira falta piditi,
po’l restu de lus pixuatus
qu’esti añu nus deixárun,
que si da por supuniu
que tianin el pasu francu.
De prisonajis famosus
piansu tas bian rodeau,
tianis cuntigu a Papuchi,
Ruciu Durcal al llau,
ya pa completar el tridu
tamián Ruciu Jurau,
ista siguru llegouti
comu una fola rumpiandu,
ya puniánduvus a todus
por bulirias cantandu.

En marzu, por San José,
que si vei ricuperandu,
cilibrarun lus niñinus
chocolati con chubascu
ya fuarun abillugasi
a la carpa’l mualli nuavu,
pa escoer a la reinina
la ucasión aprovecharun,
ya pa que nun si aburriara,
daminas, catorci i diarun,
anque pa m’idea, todas
mirician tar reinandu.
El día antis, po la nuachi,
en autu d’ hermanamiantu
con el Pitu ya l’aldea,
iligiu el jurau
a la Reina de las fiastas
de San Pedru d’esti añu,
y’a las sos Damas d’Honor,
que tan aqui prisidiandu,
María, Beatriz ya Sheila,
la noraguana vus damus.

El martis de carnaval,
el Antroyu cilibrarun
lus niñinus ya niñinas,
¡iban muy bian desfrazaus!
ya co lus discus de Jaimi
abondu bian lu pasarun,
sin cuntar el chocolati
que con bizcochus zamparun.
El sábadu n’hubu suarti
p’al disfili d’avezaus,
que tuvu lluviandu a chuzus,
asina que nun saliarun,
¡Anque Firiu, d’homi-rana
ya si taba desfrazandu!

En Abril, Semana Santa
llegóunus hacia mediaus,
queixa del tiampu, nun hubu,
peru tianis qu’ayudanus,
que nu’s autus riligiosus
de xanti vamus baixandu,
ya nun tá la Ilesia llena,
comu taba ‘n outrus tiampus,
comu sigamus asina,
van quedar solus lus Santus,
pos hasta las prusicionis,
a duras penas saliarun
ya esu que lus cofradis
bian si andan esmulandu.

Ahora vou a falati,
de lus autus que fixárun,
algunas asociacionis
culturalis qu’hay en puablu.
En nuviambri el Coru Mixtu,
-ya ya van po’l quintu añu-
el certamin d’habaneras,
nuavamenti cilibrarun,
treci corus ista vez
nus tuviarun deleitandu.
Avanti Cuideiru, sigui
co las sos gueitas llevandu
a Cuideiru por el mundo,
¡hasta Mejicu llegarun!
peru al gatu Filiciana,
paemi nu lu atoparun.
La asociación Belisama,
unas jornadas fixarun
sobre las artis ya uficius
de las muyaris pixuatas.
Hubu outra vez jornadas
gastronómicas, en marzu,
de la mirluza del pinchu,
que al igual que ‘l pasau añu
lus de Cuideiru Tourismu
muchu bian l’ urganizarun,
amás tan d’ aniversariu,
¡filicidádis lis damus!.
En Abril, Suárez Pertierra,
pasóu a ser diplomau
de la asociación, antigus
alunus Selgas llamaus,
que i diarun un homenaji
con todu miricimiantu,
pos abondu si destóu,
en facer cousas po’l puablu.

En’as iscualas de Pozu
tuviarun de cumpliañus,
pos ya pasarun cincuanta
desdi que si nagurarun.
El día unu d’abril
una gran fiasta fixarun,
con descursus ya fartura,
magia, las gueitas ya cantus.
Desdi aqui tamián nusoutrus
queremus filicitallus,
n’especial po la mióu parti
pos fuí alunu abondus añus.

San Pedru, n’algunas cousas
nun séi si taré antiguau,
vou comentallas cuntigu
que Tú sos más deslletrau:
¿a mióu pá y’ a mi má,
comu téu que llamallus?
si ahora son purginitoris
sigún nus diz el gubiarnu,
unu el A ya ‘l outru el B
asina lus ripartiarun,
yo ichareilu a cara o cruz
ya que vayan iscuyandu.

De lu que hubu en Marbella,
piansu, que teas puastu al tantu,
salíu en todas partis,
foi lu que llaman, iscandalu,
robarun cuartus a esgaya
desde diantru’l Yuntamiantu,
ya nun si llibróu ningunu
¡taban todus cumpinchaus!
alcaldesa, concejalis
y’ hasta el “celebru” llamau,
tan mitius n’el prisidiu,
asperandu ser juzgaus,
ya’l mozu de la Pantoja
ahora llamanlu “imputau”.

¿Fairía bonu el reflán
ista vez Alvarez Cascus,
que dicin qu’a la tercera
ya ta fechu’l vincimiantu?
asperemus qu’así sea
ya que i dea descansu al cuarpu,
pos paemi qu’ ista vez
a bon “portu” ta atracandu.
Con alligría la sigunda
piansu que lu ta tomandu,
pos en a teli la vimus
que lu cilibróu bellandu.
¡que civilizaus Patrón,
todus nus tamus gulviandu!

Haylus, San Pedru, que tianin
por Dios el sinu ditau,
Farruquitu n’el casoriu
casi sal atropellau,
pos había allí más xanti
que lus que tinía invitaus.
¡Salvóu, que iban a pía
ya non en autus montaus!

Ta’l mundu patas p’arriba
¿quián vei vinir arreglayu?
atendimi bian, San Pedru,
ya íchanus una manu:
Por unus cuantus debuxus
que de Mahoma fixarun,
por poucas si arma la troya
pos tuvu’l islam rivualtu,
menus mal que Mohamé
esta vez quedóusi quiatu,
n’invadíu Pirijil,
nin salíu de Marruacus.
En cayucus ya pateras,
nigrinus nus tan viniandu
a ciantus todus lus días,
dati llástima mirallus,
al vellus todus firius
ya co la fami n’el cuarpu.
En Irak, nun tan en guerra,
peru tianin atentaus,
ya las tropas invasoras
siguin por todus lus llaus.
Lus sos vicinus d’ Irán
la tómbica tan faciandu,
ya lus chinus poucu a poucu
comu setas van saliandu.
Aquí paez que nusoutrus
tamus ahora algu calmaus,
pos lus tirruristas d’eta
tan en tregua d’atentaus,
asperemus que las armas
las acabin entregandu
ya que la paz d’una vez
tirmini céu llegandu.

El jarsei d’Evu Moralis
¿gústati a Tí, Patrón Santu?
igual ti vinía bian
pa cuandu llegui l’iviarnu,
lu malu ya qu’al ponellu
nun t’ acabis cuntagiandu
ya naciunalicis todu
en a tiarra ya n’el Cialu.

En jamás de lus jamasis
nunca en Cuideiru lu viamus
lu qu’el iquipu fugol,
cunsiguiu isti añu,
en tercera división
tamus del campiunatu,
pos el deseau ascensu
pur fin ya lu cunsiguiamus,
así que a lus fogolistas
la noraguana lis damus,
tamián a la diretiva
ya a lus aficionaus.
Si golvemus a subir,
garraremus al Uviadu
ya lus playus del Sporting
que si vayan priparandu.
Fernandu Alonsu, Patrón,
que lu llaman rey del viantu,
va en bulina sin parar
a por outru campiunatu,
Tú nun lu piardas de vista
por si tianis qu’ayudalu,
pos hailus qu’a mala fe
trampas li andan faciandu.

El diacisiati de juniu,
nuavamenti cilibramus
lus alcuantrus de la mina
ya de la mar axuntaus.
Al cura José Manuel
un homenaxi i fixarun,
pos vivi co lus minerus
siandu fíu de pixuatus,
desdi La Foz de Murcín
tres autocaris viniarun,
él pricisóu d’un camión
pa trasportar lus rigalus,
hubu descursus muy guapus
ya tres corus atuarun.

Vou falati de las fiastas,
que anuachi principiarun,
siguíu la Cumisión
destándusi sin desmayu
pa faceti unus festejus
qu’han golver ser de restrallu.
Las orquestas de rinombri
comu siampri aquí lu fuarun,
Nuava Alaska, Pasarela,
Belíssima ya Santiagu
que xuntu con la Diamanti
han facenus tar bellandu,
las fanfarrias: Lus Charangus,
Os Celtas ya lus Compangus;
vianin las gueitas de Llanis
ya lus gaiteirus del puablu,
lus corus nu han de faltar,
nin pa lus neñus lus xuaus,
La fiasta de lus sesenta
ha traenus bonus ricuardus
co lus Sirex, co lus Mustang
ya lus Mismus atuandu,
esti últimu ya outru grupu
nun piansis tan ripitiandu.
Lus fuaus n’esta ucasión,
paemi van ser un aciartu,
mijor todus en un día
que ripartillus en cuatru.

Dispuás d’esta retafila
paez que ti notu algu inquiatu,
asina que vou cabar,
ya deixati hasta outru añu.
Danus la Tú prutición
que bian la nisicitamus,
en’a casa, en’a mar,
ya n’el día cutidianu,
fai que xorrezca Cuideiru
garrandu peixis lus barcus,
ya que vengan lus touristas
si non a milis a ciantus,
pa que lu ganin lus baris
ya pa las fiastas dean cuartus.
Vou pidíti unas agujas
pa’l relós del Yuntamiantu,
pos asina sigún tá
paez un cascayu viayu,
que solu da campanadas
ya toca el Pirlindangu.

Ahora vou dati lus vivas
pa que ti marchis danzandu:
¡Viva San Pedru binditu!
que ya’l Patrón d’esti puablu,
¡Viva en sigundu llugar,
el Santu Apostul San Pablu!
¡ya que viva San Pablín!
pos ucupa’l tercer puastu.
¡Vivan lus Santus que tan
mirándunus desdi’l Cialu!
que guay tamián tan de fiasta,
pos ya’l día del tou santu
ya comu Tú sos el jefi
bian lu tarán cilibrandu.
¡Un viva p’al Santu Padri
que vei vinir vesitanus!
¡Viva tamián el Alcaldi
ya todus lus del sou mandu!
¡Vivan las otoridadis,
que guay viniarun a honranus!
¡Vivan todus lus prisentis!
¡Vivan lus que nus deixarun!
¡Que vivan abondu tiampu
lus que nus vayan llegandu!
Ya pa cabar el sermón
comu siampri tirminamus.
¡Que viva más que ninguna,
la copla que cada añu,
n’el día de la tou fiasta
ricitamus lus pixuatus!

¡MIENTRAS CUDILLERO VIVA
Y DURI LA FUENTI’L CANTU,
VA SAN PEDRU A LA RIBERA
CON TODUS LUS DEMÁS SANTUS!

¡Amura vela! ¡Isa vela!
¡Fuego a babor! ¡Fuego a estribor!
¡¡¡Viva Pedro!!!